2. Phân loại bại não theo thể lâm sàng
Bại não thể liệt cứng (spastic cerebral palsy)
– Bại não thể liệt cứng chiếm khoảng 70 – 80%.
Trẻ mắc thể này có biểu hiện các cơ co cứng, luôn ở trạng thái tăng trương lực cơ. Mọi hoạt động vận động của trẻ đều rất khó khăn. Trẻ khó cầm nắm, bò hoặc đi. Thể lâm sàng này lại được chia làm ba phân nhóm nhỏ:
+ Liệt cứng 2 chi dưới
Trẻ có bất thường co cứng rõ ở 2 chi dưới. Ở thể này, do các cơ khép đùi bị co cứng, chân trẻ luôn bị kéo vào trong làm cho trẻ có dáng đi bắt chéo hai chân rất đặc trưng.
+ Liệt cứng nửa người
Thường có biểu hiện liệt cứng một bên (phải hoặc trái). Thường thì chi trên bị ảnh hưởng nặng hơn chi dưới.
+ Liệt cứng tứ chi
Bệnh nhân thuộc nhóm này có biểu hiện liệt cứng cả 2 chi trên và 2 chi dưới cùng với các cơ trục thân. Cả các cơ ở mặt cũng bị ảnh hưởng làm cho trẻ bị tàn phế rất nặng.
Bại não thể múa vờn hay loạn động
+ Khoảng 6% bệnh nhân bại não thuộc thể này.
+ Thể loạn động đặc trưng bằng sự thay đổi thất thường của trương lực cơ (lúc tăng, lúc giảm).
+ Trẻ thường có các động tác bất thường không kiểm soát được. Các động tác này có nhịp điệu chậm, biên độ đôi khi rộng như đang múa nhưng trẻ không ý thức được điều này.
+ Do bất thường trong kiểm soát các cử động, bệnh nhân khó có tư thế vận động bình thường, các cơ ở mặt và lưỡi cũng bị ảnh hưởng làm trẻ khó bú, khó nuốt, khó nói.
Bại não thể thất điều
+ Thể thất điều chiếm tỷ lệ khoảng 6%.
+ Ở thể này, cân bằng tư thế và phối hợp động tác bị ảnh hưởng, trẻ khó kiểm soát tư thế dáng đi lảo đảo, vùng thắt lưng hay đong đưa. Khả năng phối hợp vận động kém do đó trẻ khó thực hiện các động tác đòi hỏi sự nhịp nhàng như vỗ tay theo nhịp hay viết chữ.
Bại não thể phối hợp
Trẻ bị bại não thể phối hợp thường phối hợp 2 trong các thể bại não trên, thường gặp phối hợp thể co cứng với thể múa vờn, những trường hợp này thường bị tàn tật nặng nề.
3. Phương pháp điều trị
+ Do bại não liên quan tới các bất thường vĩnh viễn của cấu trúc não, nó không thể chữa khỏi được nhưng không có nghĩa là không có đáp ứng với điều trị. Điều trị bại não thông thường liên quan tới phương pháp tiếp cận đa ngành, tập hợp các chuyên gia lâm sàng như: bác sĩ thần kinh, bác sĩ vật lý trị liệu và phục hồi chức năng. Nhờ trị liệu và ngôn ngữ với hy vọng tìm ra cách tiếp cận tốt nhất cho từng bệnh nhân nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của họ.
+ Vật lý trị liệu: có thể được áp dụng để rèn luyện thể lực và cải thiện khả năng đi lại cùng với việc giãn cơ để giảm co rút các mô cơ bị rút ngắn vĩnh viễn vì tăng trương lực hay co thắt quá lâu.
+ Đôi khi có thể dùng thuốc giãn cơ hoặc độc tố Botulinum tiêm vào một số cơ để giảm trương lực và giãn cơ. Cả hai có thể giúp giảm cơn đau đi kèm với tình trạng tăng trương lực và giúp bệnh nhân vừa vào các nẹp chỉnh hình.
+ Ngoài ra, có thể tiến hành phẫu thuật để giải quyết một số vấn đề như nới lỏng các cơ co cứng, làm thẳng các xương chịu ảnh hưởng bởi các lực cơ bất thường trong thời gian dài và cắt một số dây thần kinh để giảm các vận động đi kèm và tình trạng co thắt
Một điểm cực kỳ quan trọng về bại não cần nhớ đó là bệnh không nặng dần theo thời gian vì lý do đó nó được xem là một bệnh không tiến triển.
Ban biên tập OPFE.